In Museum de Mindere in Sint-Truiden kan je de tentoonstelling Maatschappij/Psychiatrie bezoeken. Vanuit de 175-jarige lokale geschiedenis wordt er een beeld geschetst van de moeilijke en veranderende verhouding tussen geestelijke gezondheidszorg en onze maatschappij. “De relatie tussen maatschappij en psychiatrie is niet altijd simpel en dat is voer voor een tentoonstelling”, vertelt artistiek adviseur Patrick Allegaert van Museum Dr. Guislain.
In 2016 vierde Psychiatrisch Ziekenhuis Asster 175 jaar geestelijke gezondheidszorg in Sint-Truiden. Deze tentoonstelling is de afsluiter van dat jubileumjaar en werd donderdag officieel geopend door algemeen directeur Jaak Poncelet en Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin Jo Vandeurzen. Er werden eerder al verschillende initiatieven georganiseerd, die vnl. in Sint-Truiden plaats vonden. Zo werd ook het boek ‘Gezond van Geest’ uitgegeven, dat aan zijn 2de druk toe is, evenals een kaartspel om onze kennis over geestelijke gezondheidszorg te verbeteren.
Feitelijke waarnemingen en kritische stemmen vormen de hoofdingrediënten van de tentoonstelling. “Zo wordt bijvoorbeeld ook de architectuur behandeld”, vertelt Patrick Allegaert. “Men gebruikt een bepaald type gebouw voor psychiatrische instellingen. Eerst vond je ze buiten de stad, nu worden ze geïntegreerd in de samenleving. Een ander topic zijn de processies van de katholieke instellingen waarbij ze de gemeenschap uitnodigden om deel te nemen. Daartegenover staat de antipsychiatrie: een maatschappijkritische kijk op de bestaande veronderstellingen en gebruikelijke praktijken binnen de psychiatrie alsook de outsiderskunst, een kunststroming van kunstenaars met psychiatrische problemen.”
Stigma
Psychiatrische patiënten dragen nog altijd een stigma. “Mensen met psychiatrische problemen worden negatief bekeken’, vertelt socioloog prof. dr. Piet Bracke. “In de samenleving heersen nog de vooroordelen dat ze gevaarlijk zijn, hun gedrag onvoorspelbaar is, ze een slecht karakter hebben en dat herstel onmogelijk is. De sector ondergaat nu een verandering omdat psychische ziektes, zoals een burn out, tegenwoordig alledaags zijn. Maar dat betekent niet dat het probleem van stigmatisering achter de rug is. Er is namelijk een verschil tussen wat mensen zeggen en wat ze denken dat er leeft. Ook de organisatie van de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) heeft een invloed. Vroeger was er weinig contact tussen de gezonde mensen en de zieken. Doordat er nu meer contact is, wordt het probleem geactualiseerd.Het nadeel van stigmatisering is dat het mensen met een probleem verhindert om hulp te zoeken.” Dr. Olivier Bollen treedt hierin bij: “De angst om als psychiatrisch patiënt bestempeld te worden is zeer groot.”
Niet enkel patiënten ondervinden last van dat stigma, ook de professionelen zelf. “Het stigma straalt af op werknemers in de GGZ”, legt prof. Dr. Bracke uit. “Dit noemt men een associatief stigma en zorgt voor een identiteitscrisis.” “Ook ik werd door de profs vreemd bekeken toen ik zei dat ik psychiatrie wilde doen”, bevestigt Dr. Bollen.
“Psychisch ziek zijn is niet zomaar ziek zijn”, besluit prof. Dr. Bracke. “Het is de fundamentele verstoring van de identiteit. Bij zowel het ziek zijn als bij het genezen is er sprake van de afbraak en de opbouw van de identiteit, ook bij professionelen. Het is belangrijk hoe de hulpverlening georganiseerd wordt. Erkenning is daarin belangrijk.” (KR)
Praktisch
Museum De Mindere
Capucienessenstraat 1
3800 Sint-Truiden
Gratis toegang
Tentoonstelling ‘Maatschappij/Psychiatrie – 175 jaar Geestelijke Gezondheidszorg in woord en beeld’ loopt tot en met 23 april 2017.
De tentoonstelling is een samenwerking tussen Asster vzw, Museum Dr. Guislain, Museum De Mindere, de stad Sint-Truiden en heeft de steun van Limburg.be.
