Feiten. Anders bekeken.

Wat speelt er morgen in de stadscinema?

Geschreven door  op in Cultuur.

Op zaterdag 10 februari spreidt The School met het Pop-Up Cinema Festival een inspirerend en beeldend dekentje uit over de Hasseltse binnenstad. Langsheen een wandelroute, gebaseerd op de locaties van de verdwenen cinema’s, confronteren de residents voorbijgangers met vertoningen van hun eigen filmwerk om van daaruit de discussie te stimuleren over de toekomstige rol van cinema in de stadskern.

Hasselt heeft een rijk verleden als het op cinemazalen aankomt. Vraag in een gesprek met oudere inwoners gewoon maar eens of ze vroeger wel eens naar de film gingen. In februari 2011 was het precies 100 jaar geleden dat de plannen voor Cinema Pathé, de eerste cinema in Hasselt, op tafel lagen. Het Stadsmus vond dat feit toen een tentoonstelling over de verdwenen cinema’s meer dan waard.

Heel wat archiefmateriaal, foto’s uit de oude doos, plannen en gevels van vergane glorie, affiches en unieke cinema-attributen werden bijeengebracht. Tegelijk bracht het museum een kroniek uit, een boek geschreven door Jean-Paul Lambrichts met als veelzeggende titel ‘Wa speele ze?’. Lambrichts dook helemaal onder in de rijke geschiedenis van de zalen en lichtte deze in woord en vooral in unieke beelden toe.

Intussen zijn we zeven jaar verder en is de cinema binnen de Hasseltse Groene Boulevard nog altijd verdwenen, op enkele kleinere initiatieven na. Zebracinema bestaat nog altijd, het provinciale filminitiatief dat minder bekende films vertoonde in Z33. Intussen zocht het onderdak onder de paraplu van Mooov omwille van de hervorming van de provinciale taken en week sinds enkele weken uit naar De Nieuwe Zaal in de Maastrichterstraat omdat het Z33-gebouw momenteel een bouwwerf is. En ook kunstvereniging Ciap organiseert sinds een goed jaar regelmatig een filmavond met extra’s onder de naam Ciap Cinema. Maar voor de rest zie je weinig bewegende beelden binnen de Groene Boulevard.

Dat feit inspireerde Bart Wijsman om vanuit The School een Pop-up Cinema Festival te organiseren. “Voordat ik naar Hasselt kwam, heb ik in Amsterdam, Rotterdam en Brussel gewoond. Daar waren altijd cinema’s voorhanden die alternatieve films aanboden. Dat was hier wel even wennen. Je hebt wel een Kinepolis buiten het centrum, en dat is heel fijn dat die daar is, maar dat is toch een andere ervaring dan een obscure film uit de jaren 1970 zien en daarna een pintje of koffie gaan drinken om daarover na te praten.”

Met de filosofie van The School in het achterhoofd – focus op wat de stad nu is en wat ze in de toekomst kan zijn – en vanuit zijn eigen filmachtergrond besliste Bart al vlug om iets te doen op basis van dat rijke cinemaverleden. Hij is daarmee niet echt aan zijn proefstuk toe, want hij duwt (en trekt) mee aan de Ciap cinema-kar. “Dat zijn kleine initiatieven, maar het moet ergens beginnen om ergens dat vuurtje terug aan te wakkeren. Het pop-up film festival probeert op dezelfde manier cinema terug in de binnenstad te krijgen.”

Recente initiatieven zoals De Nieuwe Zaal kunnen cinema in de binnenstad een boost geven. Foto © Boumediene Belbachir

Vanuit het stadsbestuur wordt de laatste maanden in alle richtingen de vraag gesteld naar meer leven in de Hasseltse binnenstad, dus de initiatieven vallen eigenlijk wel op een goed moment. “Ik denk dat de stad heel goed door heeft dat er nieuw cultureel leven nodig is in de binnenstad. De manier waarop zij dat willen aanwakkeren, is onder andere door een organisatie als The School te steunen. Dan is het interessant dat er vanuit The School vanzelf aandacht voor cinema komt.” Het stadsbestuur is trouwens ook een actieve partner in het verhaal van De Nieuwe Zaal.

Maar wacht eens even: is die vraag naar meer leven in de stad wel zo nieuw? Wie vandaag de anekdotes in ‘Wa speele ze?’ aandachtig leest, zal zeker een soort van ‘aha!’-gevoel hebben wanneer de auteur vertelt over het begin van Trioscoop, de latere Kinepolis-groep. Toen de bouwwerken voor de ondergrondse TT-parking bezig waren – we spreken dan over het einde van de jaren 1960 – stapte Rose Claeys immers naar het toenmalige stadsbestuur om te pleiten voor een plek met drie filmzalen in de plaats van een bowlingzaal waaraan men toen dacht. Het stadsbestuur drukte toen volgens het boek ook al de wens uit naar meer leven in de Hasseltse binnenstad. Herhaalt de geschiedenis zich?

“Toen zij hier begonnen als Trioscoop was dat een goede ontwikkeling”, vindt Bart. “De eerste cinema met drie zalen van België of misschien zelfs Europa. Dat begon als een goed initiatief, maar uiteindelijk hebben ze gekozen voor schaalvergroting en zijn ze buiten het centrum gaan zitten.” Niet dat Bart iets tegen Kinepolis heeft, laat dat heel duidelijk zijn tussen haakjes. Hij is ervan overtuigd dat zowel de cinema in zo’n grote vorm als in een veel kleinere perfect naast elkaar kunnen bestaan. Het verschil zit volgens hem in de vorm van beleving die totaal verschillend is.

“Een levendige cinemacultuur voor een stad betekent volgens mij vooral dat er een gedeelde ervaring is, en dat je de kans hebt om daarover te spreken en elkaar te verrijken.” (Bart Wijsman)

“Ik denk dat je de afgelopen decennia hebt gezien dat cinema het steeds moeilijker heeft gehad. Als je vergelijkt met twintig jaar geleden, proberen ze steeds meer mensen terug in de zalen te halen met technisch indrukwekkende, spectaculaire films. Maar mensen kijken in deze tijd liever films op Netflix en dergelijke. Dus wat dat betreft zitten we nu in de golden age of television, zeg maar.”

De snelle ontwikkelingen op technisch vlak ziet Bart echter niet echt als een nadeel, maar eerder als een kans. “Wat ik interessant vind aan deze tijd, is dat wat je aan techniek nodig hebt om nu een film te vertonen, veel meer voorhanden is dan pakweg twintig jaar geleden. Een goede projector is niet meer zo duur. Een HD-screening van een gedownloade film heeft vaak een (maakt aanhalingstekens met zijn handen) “betere kwaliteit” dan je op 16mm ooit kon krijgen. Natuurlijk is er een bepaalde romantiek aan de stofjes en de krasjes, maar het is eigenlijk binnen handbereik om met een aantrekkelijke kwaliteit films te vertonen.”

“Dus in die zin zijn de grote Kinepolissen dat monopolie een beetje aan het verliezen, wat dan weer ruimte geeft aan cinema als culturele beleving. Dat zie je bijvoorbeeld ook met ons Pop-up Cinema Festival, of wat Ciap Cinema doet, of wat ze in De Nieuwe Zaal op een bepaalde manier proberen te doen. Iedereen kan de hele dag door overal films zien zoals hij wil, maar het verschil tussen thuis of op je smartphone een film zien of in een cinema-omgeving is misschien meer de gedeelde ervaring. Met elkaar, in een groep, in het donker een film tot je nemen en daarna erover spreken.”

“Daarom proberen we bij Ciap Cinema ook inleidende programma’s te geven, door de regisseur uit te nodigen of zo, of een filosoof of iemand die de film in een interessante context kan plaatsen. En daarna ga je met mensen in dialoog daarover, je drinkt een pintje en reflecteert er met nog andere mensen over. Dat is iets heel anders.”

“Natuurlijk is het heel tof om ‘The Avengers’ in 6K en Dolby Surround 6.0 te kunnen zien in Kinepolis, dat is ook een heel vette ervaring, maar vooral een zintuiglijke. Een levendige cinemacultuur voor een stad betekent volgens mij vooral dat er een gedeelde ervaring is, en dat je de kans hebt om daarover te spreken en elkaar te verrijken.”

Cover van het boek ‘Wa Speele Ze?’ van Jean-Paul Lambrichts dat werd uitgebracht bij de tentoonstelling in het Stadsmus in 2011. Foto Erfgoedcel Hasselt

Het Pop-up Cinema Festival wil dus de toekomst van de cinema centraal stellen, niet het verleden. “Ik vermoed wel dat er veel gesprek gaat ontstaan onder oudere inwoners van de stad. Ik heb wel contact gezocht met hun generatie via Jean-Pierre Lambrichts om mij te adviseren over de wandelroute. Die man gidst zelf langs een eigen cinemaroute, wij geven gewoon een idee mee van waar mensen kunnen starten, van wat er was in het kort. Bij hem kunnen ze beter terecht om dieper op de lokale cinemageschiedenis in te gaan.”

“Ik wilde niet teveel blijven hangen in de nostalgie naar hoe het geweest is, maar vooral een luikje naar de toekomst openen. De kunstenaars moeten het gesprek kunnen aanzwengelen over de cinema van de toekomst. We moeten op zoek naar toekomstige initiatieven en kijken hoe we met het verleden in het achterhoofd een interessante toekomst kunnen neerzetten.” Daarom vinden de interventies van de residents plaats op plekken langs de route, en niet aan elke plek waar vroeger een cinema lag. Het festival draait om de interventies en de dialoog die ze hopelijk uitlokken.

“De residents hebben de opdracht om interventies te doen op plekken die zichtbaar zijn voor het winkelpubliek. We willen doelbewust het nietsvermoedende winkelpubliek aanspreken. We hadden ook een aantal lezingen kunnen organiseren met een paar screenings, maar dan bereiken we dezelfde dertig mensen die altijd komen. Er is niks mis met een trouwe kern, maar om het gesprek aan te zwengelen moet je mensen bereiken die gewoon komen winkelen of een kopje koffie drinken. Een heel laagdrempelige manier om een breder publiek te bereiken en te inspireren in plaats van alleen maar dat specialistische groepje.”

Bart geeft helemaal op het einde van het gesprek nog een treffend voorbeeld van hoe ondernemers in de toekomst over cinema zouden kunnen nadenken. “Vrienden van mij hebben enkele jaren geleden De Imagerie opgericht in Antwerpen. Daar zit volgens mij een interessant business model achter. In Het Bos runnen ze een café, ze hebben een eigen koffiebranderij, dus ze halen inkomsten uit die horecakant waarmee ze hun filmkant kunnen financieren, hun screenings voor nichepubliek bijvoorbeeld. Daarnaast hebben ze een eigen filmfestival, Visite, dat binnenkort weer plaatsvindt.”

“Het interessante is dat ze via hun café meteen een plek hebben voor gesprek na de vertoning. Het zijn jonge mensen, zelf ook filmmakers. Zo’n soort plek… Ik weet niet wat De Nieuwe Zaal gaat doen of hoe Ciap zich gaat ontwikkelen, maar ik vind dit een goed voorbeeld van een alternatieve vorm van cinemabeleving.”

“Toen vroeger die cinema’s hier zaten, kwamen mensen daar naartoe omdat ze dat leuk vonden. Ik denk dat het dat moet zijn: cinema moet je het gevoel geven dat het leuk is om samen te beleven. Hopelijk kunnen de video’s van de residents ook aanzetten tot gesprek.” Of tot een heleboel nieuwe initiatieven. (ds)

Topfoto © Het Stadsmus Hasselt

PRAKTISCH – Programma Pop-Up Cinema Festival – zaterdag 10 februari 2018

Monokino probeert cinema terug te brengen in de Oostendse binnenstad. Hetzelfde verhaal als in Hasselt. Foto Facebook Monokino

Ontbijt met Monokino (Tajine, Stationsplein 7)
9u30 / Ontbijt
10u / Screening ‘Images d’Ostende’ (BE, Henri Storck, 1929, 11 minuten). Henri Storck richtte in 1927 Cineclub d’Ostende op waarmee de kuststad in één klap veranderde in de thuisbasis van de Belgische filmcultuur. Nu, meer dan 80 jaar later, strijdt Anouk De Clercq opnieuw voor een alternatieve cinema in Oostende onder de naam Monokino.
10u30 / Skype-babbel tussen Anouk De Clercq en Rebecca Jane Arthur, resident bij The School, over het verleden en de mogelijke toekomst van cinema.

Cinema Walk in de binnenstad – 13-17u
Ter gelegenheid van het Pop-up Cinema Festival werd er een wandelroute uitgestippeld langs de 10 voormalige cinema’s van de Hasseltse binnenstad (zie afbeelding hierboven). De residents van The School verrassen je onderweg met hun pop-up filminterventies.

Film screening – CIAP cinema (Lombaardstraat 23)
19u30 / ’66 Kinos’ (Duitsland, Philipp Hartmann, 2017, 98 minuten) in aanwezigheid van de regisseur.
Philipp Hartmann maakte een film en besloot er zelf mee te rond te gaan langs de Duitse cinema’s.
De film die hij van deze tour maakte groeide uit tot een bijzonder document. ’66 Kinos’ werd een portret van de liefde voor cinema, van de laatste onafhankelijke filmtheaters en van de mensen die deze plekken draaiende houden. De film is een registratie van het einde van een tijdperk en tegelijk een optimistische vraag naar de toekomst van cinema.


Trailer © by Louis Fried

Verdere info vind je via de Facebook-pagina van het Pop-Up Cinema Festival.

Ook interessant

Ijzersterke ode aan een duurzame reclamedrager

26/09/2023

26/09/2023

‘Ijzersterk’ is de nieuwe tentoonstelling die het Hasseltse Jenevermuseum naar het grote publiek brengt. Curator Jan de Plus slaagde erin...

Street art vinden via smartphone app in Hasselt

24/07/2018

24/07/2018

Hasselt heeft uiteindelijk toch een street art app. Geen zelf ontwikkelde, zoals oorspronkelijk werd onderzocht, maar via een partnerschap met...

Van communiefoto’s tot huisfotograaf van Japanse Tuin

04/06/2017

04/06/2017 3

Verspreid in de Japanse Tuin van Hasselt vind je tot en met 2 juli vijftien foto’s terug van huisfotograaf Kris...

Het weekend van de Hasseltse Jenever(cocktail)feesten komt eraan

13/10/2017

13/10/2017

Dit weekend, zaterdag 14 en zondag 15 oktober, is Hasselt voor de 29ste keer in de ban van zijn jenever....

Jeneverwijsheid verwerven via ‘Booze in Hollywood’

29/09/2017

29/09/2017 1

Het Jenevermuseum en acht horecazaken in Hasselt tonen samen een reeks iconische foto’s uit een legendarische filmperiode die hand in...

Death on the Nile (2022)

07/02/2022

07/02/2022

De terugkeer van Hercule Poirot. Na een succesvolle reboot door Kenneth Branagh met ‘Murder on the Orient Express’ is het...

Tomorrowland / Disney Project T

07/06/2015

07/06/2015

As a Disney geek, seeing anything Disneyland on the big screen is just great. For me that magic Kingdom still...

Re-visiting FACTS

27/09/2015

27/09/2015

If you are a proud geek living in Belgium, like we are here at The Mobile Life, you will probably...

Ingekaderde spuitbushelden in het Stadsmus in Hasselt

30/01/2018

30/01/2018

Via de expo ‘Outside Inside’ tonen 30 street artists dat ze niet geboren zijn op een hoogtewerker aan een straatgevel,...

‘Uitgelezen’ brengt Hugo Matthysen naar Smaaksalon Hasselt

03/03/2017

03/03/2017

Op 7 maart vindt de volgende editie van ‘Uitgelezen’ plaats in het gezellige Smaaksalon in Hasselt. ‘Uitgelezen’ is een literaire...

C-Mine Genk verkent fotografiegrenzen in expo ‘Tim Walker: Wonderful Things’

22/08/2020

22/08/2020

‘Tim Walker: Wonderful things‘ is de grootste tentoonstelling ooit over het uitgebreide en spraakmakende werk van de inventieve Britse fotograaf...

EXCLUSIEF – ‘Utsukushi-sa (Beauty)’ zonder woorden

07/06/2017

07/06/2017

Verspreid in de Japanse Tuin van Hasselt vind je tot en met 2 juli vijftien foto’s terug van huisfotograaf Kris...

Het leven zoals het is, in Samoa, in 1926

28/03/2018

28/03/2018

Woensdagavond 28 maart toont CIAP Cinema in Hasselt een zeer knappe en zeer uitzonderlijke documentaire. ‘Moana With Sound’ schetst een...

De Jeneverfeesten: verjaardagsfeestje van het Borrelmanneke

14/10/2016

14/10/2016

De Jeneverfeesten: dat zijn twee dagen sfeer, animatie, borreltjes nippen, een jenever opborrelend standbeeld, optochten en struinen door een feestende...

Da Vinci exposed

19/01/2022

19/01/2022

Sinds 23 december loopt in de Waagnatie in Antwerpen een overzichtsexpo van één van de meest geniale kunstenaars en uitvinders...

Reageer

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.