Vanaf 4 februari kan je tijdens de expo ‘Jenever op doek’ in het Jenevermuseum van Hasselt gaan kijken hoe twee conservatoren-restauratoren de unieke collectie museumschilderijen behandelden tegen verder verval. “Schilderijen verzamelen is één ding, ze goed bewaren een ander”, benadrukt Karolien Mondelaers, schepen van cultuur, de minder bekende rol van het museum.
De afgelopen vijf jaren breidde het museum doelgericht haar deelcollectie van herberg- en drinktaferelen uit met aankopen via veilinghuizen en van particulieren. “Geen enkel ander museum in België spitst zijn verzamelbeleid toe op dit type schilderijen”, legt Davy Jacobs, directeur van het Hasseltse Jenevermuseum uit. “Kunsthistorici en experts beschouwen onze deelcollectie intussen als een unieke en representatieve thematische verzameling.”
Dat is allemaal geen probleem voor schepen van cultuur, Karolien Mondelaers. Zij is elke keer trots als één van de Hasseltse musea stukken uit de eigen collectie presenteert aan een breed publiek. Maar verantwoorde conservatie, die andere kerntaak van elk museum, loert dan ook permanent om het hoekje, vindt ze. “Ook daar moet het museum zijn verantwoordelijkheid nemen. Niet alle werken waren (bij de verwerving) in even goede staat en dus drong een analyse door een expert zich op.”
Het Jenevermuseum heeft de nu getoonde schilderijen in feite in permanente bruikleen, want eigenlijk zijn ze eigendom van de vzw Nationaal Jenevermuseum Hasselt. Tussen 2015 en 2017 werden de schilderijen onder handen genomen met ondersteuning van de provincie Limburg. “Toen konden we nog een beroep doen op een specifiek subsidiereglement van de provincie dat voor dergelijke behandelingen financieel steun voorzag”, legt Davy Jacobs uit. “Per 1 januari 2018 is dit subsidiekanaal weggevallen. Langs de ene kant hebben wij daar in onze begroting rekening mee gehouden en hiervoor de nodige extra middelen voorzien. Langs de andere kant hebben wij afgelopen maand in onze aanvraag voor werkingssubsidies van de Vlaamse Gemeenschap voor de periode 2019-2023 hier ook al rekening mee gehouden en verklaard dat een deel van die toelagen aan conservatie en restauratie van onze collectie zal besteed worden, net omdat dat provinciaal subsidiereglement weggevallen is.”
De conservatoren-restauratoren, Daniëlle Depoortere en Emma Van Briel, kozen in overleg met het museum voor actieve conservatie. “Dat is iets anders dan restauratie, waarbij de oorspronkelijke toestand opnieuw hersteld wordt”, leggen ze uit. “Bij actieve conservatie zorgen we ervoor dat de huidige toestand van het doek niet verslechtert. We verwijderen schimmels en houtworm-aantasting, fixeren loskomende verfdeeltjes, verwijderen vuil, maken aangepaste lijsten of verstevigen ze, enzovoorts.”
De schilderijen worden getoond met foto’s en een beschrijving van de toestand vóór en na de conservatie. “De expo is dus op twee manieren interessant”, vindt conservator Joanie Dehullu. “Je geniet van de gezellige herberg- en café-interieurs, waar personeel en klanten genieten van een borreltje. En tegelijkertijd toont het Jenevermuseum hoe het met zijn collectie omgaat.”
Verwacht echter geen Rubens, Magritte of Raveel in de tentoonstelling van 19 schilderijen. “Het gaat doorgaans om alledaagse genrestukken van herberg- en drinkscènes die vaak door anonieme of minder bekende kunstenaars gerealiseerd werden. Een van de uitblinkers in dit genre is nochtans de Antwerpse kunstschilder Gerard Portielje (1856-1929) uit het befaamde schildergeslacht Portielje. Daarnaast is er ook werk te zien van bijv. Brusselaars Jean-Baptiste Madou, Victor Abeloos, Léon Pringels, Gaston Wallaert, enz.”
Tijdense komende Erfgoeddag, op zondag 22 april, kan je de conservatoren-restauratoren letterlijk aan het werk zien in het museum. Zij geven dan zelf eerst een rondleiding en nadien “doktersadvies” en tips over juiste bewaring of herstelling. De conservatoren brengen dan hun onderzoeksmateriaal mee om door bezoekers meegebrachte schilderijen te controleren. Ze geven een idee te geven van de staat van het werk en de eventuele acties die nodig zijn om het werk te bewaren of te verbeteren. “Het is echter geen ‘Rijker dan je denkt’ of ‘Tussen Kunst en Kitch'”, lacht Davy Jacobs. “De conservatoren doen geen uitspraken over de eventuele financiële waarde van de schilderijen.”
Waarschijnlijk staat na dat doktersvisite het gepaste medicijn daar ook wel ergens in een kast. (ds)
Meer informatie via www.jenevermuseum.be
De expo ‘Jenever op doek’ loopt van 4 februari tot en met 1 juli. Op zondag 22 april is het Erfgoeddag. Wil je de (gratis) rondleidingen volgen, schrijf je dan in via dezelfde link.
