Tachtig jaar geleden, op 14 maart 1938, brak de Kempische Brug in Hasselt zonder aanwijsbare reden in drie stukken. Doden of gewonden vielen er toen gelukkig niet. De constructietekorten leidden later wel tot grondige aanpassingen in ingenieursopleidingen overal ter wereld. Het Stadsmus laat vanaf 3 maart via de expo ‘The Hasselt Bridge. Waarom de kanaalbrug in 1938 instortte’ en een lezing zien wat er die dag misliep.
De brug aan de Kempische Steenweg was slechts een jaar in gebruik toen het bijna-drama gebeurde. Een dag voor de instorting keken vele toeschouwers nog vanop de brug naar de toenmalige voorjaarsklassieker de Ronde van Limburg. En enkele minuten voor de breuk reden er nog twee trams over de brug. Toen volgde een grote knal en lag de Vierendeel-constructie, de ‘langste volledig gelaste brug in Europa’, in het water. Hetzelfde ontwerp werd gebruikt voor vijftig van de 66 bruggen die tijdens de jaren dertig gebouwd werden en waaronder het Albertkanaal werd uitgegraven. De brug van Hasselt had alle testen nochtans probleemloos doorstaan, onder andere een test met meer dan 600 ton belasting.
De instorting maakte een diepe indruk op de Hasselaren. Naar schatting 40.000 kijklustigen stonden de dagen erna op de oevers van het Albertkanaal. Ingenieurs en wetenschappers, maar ook het parket, stelden een onderzoek in. De instorting haalde de voorpagina van vele kranten. Toch opvallend, want op dezelfde dag hield Hitler zijn officiële ‘Anschluss’-intocht in Wenen.
“Het mag een wonder heten dat er geen doden vielen”, zegt Ann Delbeke, directeur van Het Stadsmus. “Maar de impact was groot. Na de instorting duurde het nog een hele tijd vooraleer een volwaardige brug het gemotoriseerd verkeer toeliet over het kanaal langs de Kempische Steenweg. En de bouw van de sluis van Godsheide, enkele honderden meters verderop, liep grote vertraging op omdat het transport van materialen een stuk moeizamer ging.”
“Het mag dan een ongelukkige gebeurtenis zijn, het instorten van de brug leverde zowel voor de internationale wetenschap, als voor ons Hasseltse erfgoed heel wat gespreksstof op”, zegt Karolien Mondelaers, schepen van cultuur en toerisme. “Met deze tentoonstelling bewijst Het Stadsmus dat het een museum is dat niet alleen onze geschiedenis vertelt en duidt, maar dat ook het verleden, het heden en de toekomst met elkaar verbindt.”
Ingenieur Sven Curé, die de tentoonstelling in Het Stadsmus maakte en er een lezing over geeft, legt uit hoe hij gefascineerd raakte door de brug. “Tijdens mijn opleiding in Gent werd er verteld over de brug in Hasselt. Er waren uitvoerige onderzoeken gebeurd naar dit voorval en gelijkaardige ongelukken in Duitsland en de Verenigde Staten legden de basis van een nieuwe discipline, de ‘breukmechanica’.”
‘The Hasselt bridge’ is vandaag in de wetenschappelijke literatuur nog steeds een schoolvoorbeeld van een brosse breuk. Tientallen universiteiten en instituten hebben zich in die tijd en de jaren daarna over dit vraagstuk gebogen. De mechanismen, die aan de oorsprong lagen van dit fenomeen waren nog onbekend. Tegenwoordig begrijpt men beter wat men moet doen om dit te voorkomen. Juiste werkwijzen liggen sindsdien vast in internationale voorschriften voor staal, lastechniek en ontwerp. ‘The Hasselt Bridge’ heeft hierin een cruciale rol gespeeld.
Via een reeks infopanelen analyseert de expo stap voor stap de diverse denkpistes over de oorzaken van de instorting – een heleboel informatie die voorheen enkel in technische boeken verscholen bleef voor professionals.
Binnen enkele jaren zl de huidige Kempische brug aangepakt worden in het kader van de verhogingswerken van de bruggen over het Albertkanaal in opdracht van de Vlaamse Waterweg. Dan zal ze ongetwijfeld opnieuw de voorpagina’s halen. (ds)
Expo ‘The Hasselt Bridge. Waarom de kanaalbrug in 1938 instortte’ van 3 maart tot en met 1 juli.
Lezing op 14 april om 15 uur in het Tuincafé (toegang gratis)
Website Het Stadsmus
