De actie van Greenpeace tegen de biomassacentrale van Langerlo (Genk) viel zaterdagmiddag een heel klein beetje in het water. Letterlijk, dan. Want van de oproep aan de brede bevolking om met eigen bootjes naar het Albertkanaal te komen, om zo deel te nemen aan het symbolisch protest tegen de geplande biomassacentrale, werd nauwelijks gehoor gegeven. Slechts een kleine honderdtal actievoerders en sympathisanten daagden op voor de actie.
Misschien kwam het wel door de hittegolf dat jan-met-de-pet zijn kat stuurde naar Langerlo. En indien dat al het geval is, dan is dat ergens wel ironisch eigenlijk. Want net datgene waar Greenpeace in het verleden reeds vaker haar pijlen op richtte, namelijk de snelle opwarming van de aarde en de CO2-uitstoot, stak de organisatie zaterdag ook stokken in de wielen.
“Breed open trekken, een zo breed mogelijk draagvlak creëren” was nochtans het devies van deze actie, aldus Wim Stevens van Greenpeace Limburg. “We hebben er onze partnerorganisaties bij betrokken en nog sloeg de actie niet echt aan”, geeft hij grif toe. “We gaan nu in de debriefing bekijken waar dit aan ligt. Het was wel een heel erg druk weekend en veel mensen lagen blijkbaar aan het zwembad.” Maar uiteindelijk wist Greenpeace toch weer een mediatiek beeld te voorschijn te toveren dat nu gretig zal worden gedeeld op klassieke en sociale mediakanalen.
Fotomoment
Zo was er een aanzienlijke delegatie van Greenpeace zelf die rond 14 uur met kano’s en spandoeken te water ging. De site van de laatste steenkoolcentrale van ons land, die in de lente de deuren sloot, diende als achtergrond voor een even ludieke als gewaagde fotoshoot. Al was er weinig echte waterpret te beleven onder de loden zon of in het kille water. “We hebben ook voor extra veiligheidsmaatregelen gezorgd. Zo zijn er twee grote boten van Sea Eagles (een waterreddingsteam van aan de kust, nvdr) voorzien voor als er iemand kopje onder zou gaan of andere gevaarlijke situaties”, klonk het bij Greenpeace Limburg.
Het kernbetoog
De kern van de zaak voor het organiserende Greenpeace en de overige tien organisaties die het initiatief steunen, is de vervuiling die een eventuele biomassacentrale zal opleveren. “Het hout voor deze pelletcentrales zal komen van afgehakte bomen. Bovendien moeten deze pellets worden ingevoerd en vervoerd worden over water in vervuilende dieseltankers. Vervolgens is er de CO2 uitstoot van biomassa. Die is zelfs veel (6 procent, nvdr) hoger dan bij steenkool”, vertelt Stevens. “En tenslotte is er ook nog het gevaar van oversubsidiëring.”
Niet alleen kost de productie van biomassa handenvol geld. Volgens een recente studie van Greenpeace bedraagt de extra kost 2 miljard euro tegen 2030 (met een totaalkost van 14 miljard euro), in vergelijking met een scenario dat volop inzet op wind- en zonne-energie (met een geschatte totaalkost van 12 miljard euro). Maar ook zou de biomassacentrale van Langerlo aan alle particuliere energieconsumenten samen zo’n 2,4 miljard euro aan extra ‘Turteltaks’ gaan kosten. Ten minste, als we de Gentse energiespecialist Tom De Meester (werkzaam bij de studiedienst van PvdA) daarin mogen geloven. Want het heen en weer gooien met cijfers en (cirkel)redeneringen door lobbygroepen en studiediensten, is al jaren een constante in het ‘energiedebat’.
Nuke ‘em!
Andere stemmen in het debat zijn dan ook veeleer ‘rechts’ en (neo-)liberaal van insteek. Zo verklaarde N-VA dit weekend nogmaals dat het “zonder kernenergie echt niet meer kan.” De huidige stroomcrisis (lees: schaarste tijdens piekmomenten) zou dan ook nog steeds te wijten zijn aan té weinig “valabale alternatieven zoals hernieuwbare energie.” Een en ander zou het langer openhouden van de verouderde kerncentrales in Tihange en Doel moeten kunnen verantwoorden. En, nog steeds volgens N-VA, zelfs de bouw van een nieuwe (!) en zeer dure kerncentrale rechtvaardigen. Niet alleen de oppositie maar ook de energie-experts van andere regeringspartijen vinden dat N-VA met dit standpunt de klok vele jaren terugdraait. N-VA zou met dit standpunt ook “vrij geïsoleerd staan binnen de huidige regering”, aldus politiek verslaggever Johnny Vansevenant op www.deredactie.be. (bron van deze paragraaf: StampMedia). Maar dat wil nog altijd niet zeggen dat er een homogeen en gecoördineerd energiebeleid zou zijn in Vlaanderen.
Hoe dan ook. De meeste tegenstanders van nucleaire energie wijzen vooral op de gevaren van kernenergie voor mens en milieu. En daarnaast ook op de gigantische kost ervan. Het lijkt misschien een vergezochte gedachtegang, maar toch. We proberen het u duidelijk te maken.
Biomassacentrales zouden wel eens kunnen dienen als het ‘schaamlapje’ om de mensen gerust te stellen dat er ook in ‘groene energie’ wordt geïnvesteerd met de nucleaire winsten van Electrabel. Ook de naam ‘biomassa’ is daarbij erg misleidend. Het heeft volgens critici immers niks met ‘bio’ te maken, wel alles met het verbranden van omgekapte bomen, aldus de milieuorganisaties.
Jobcreatie is daarbij volgens Greenpeace en de andere deelnemende organisaties aan deze actie in Langerlo, ook al geen geldig argument. “Eens de subsidies van de overheid wegvallen, stoppen die biomassacentrales meteen met alle activiteit. Het is dus zeker geen duurzame oplossing qua werkgelegenheid”, aldus Wim Stevens.
Groen imago
Een ecologisch bewuste mens zou er zowaar moedeloos, of net het tegenovergestelde: agressief, verontwaardigd of kwaad van worden. Maar net dat vigilante imago van Greenpeace – dat we vooral kennen van hun acties in de jaren 1990 – wil de milieu-organisatie nu plots van zich afschudden. En daar zit de huidige obsessie met alles wat met ‘veiligheid’ te maken heeft, zeker voor iets tussen. “We bewaken binnen Greenpeace tegenwoordig zeer goed ons imago”, bevestigt Stevens. “We willen zeker niet meer agressief, of provocerend overkomen bij de mensen. Maar wel constructief meewerken aan een beter klimaat.” Lees ook: samenwerken met de massaal aanwezige en verdekt opgestelde ordediensten aan beide kanten van het actieterrein langs de watersportvereniging op de Swinnenwijerweg in Genk. Wie vandaag met snode plannen rond zou lopen, is eraan voor de moeite.
Computer says ‘no’
De actie zelf verliep uiteindelijk vlot en zonder incidenten. Er was dan ook een duidelijke demarcatielijn afgesproken tot waar de bootjes mochten komen, namelijk tot aan de brug van Langerlo en niet verder. Iedereen hield zich mooi aan de afspraak en de koeltoren van de steenkoolcentrale werd niet benaderd, laat staan beklommen. De actie werd afgeblazen rond half vijf. De meeste aanwezige politieke en sociale organisaties die de actie mee ondersteunden, waren eerst niet tot commentaar bereid omdat ze de actie vooral ‘moreel’ wilden steunen. Maar desgevraagd kregen we nog vlug even hun standpunt mee omtrent de biomassacentrale van Langerlo.
“Meer onderzoek”
Zo vindt Vlaams parlementslid Johan Danen (Groen) dat “Limburg beter verdient dan dit. Omdat we met een fractie van de middelen meer, betere en meer duurzame jobs kunnen realiseren. Met EnergyVille hebben we in Limburg een toponderzoeksinstelling in huis. Laten we als regio nu eindelijk voorsprong nemen op het vlak van hernieuwbare energie.” De groenen blijven in dat verband pleiten om de klassieke, vervuilende energie in te ruilen voor “echt hernieuwbare energie, zijnde zon, wind, en thermische energie”. Voor de realisatie van dergelijke hernieuwbare installaties denkt Groen aan “samenwerkingen tussen de overheid en de privé, waarbij de overheid een groot deel van de kosten van de research zelf op zich neemt.” Wel is Danen beducht voor oversubsidiëring en ‘ongewenste neveneffecten’ bij systemen waarbij de overheid lukraak subsidies uitdeelt.
Fijnstof happen
Bij Genks gemeenteraadslid Harrie Dewitte (PVDA) horen we dan we weer vooral bezorgdheid om het welzijn van de lokale en regionale bevolking. “De ombouw van de oude steenkoolcentrale tot biomassacentrale, is een slechte zaak voor de gezondheid van de Genkenaren”, begint de voormalige dokter van ‘Geneeskunde voor het Volk’ zijn betoog. Hij verwijst daarin onder meer naar een onderzoek naar een kleinere maar gelijkaardige biomassacentrale in Schotland in 2012. “Daaruit blijkt dat zowel de uitstoot van stikstofoxiden, als die van fijnstof gigantisch is. Denk respectievelijk aan het equivalent van 853.000 en 2.000 dieselwagens. Vermenigvuldig dat met twaalf en je krijgt de verwachtingen voor de uitstoot in Genk”, klinkt het wat onheilspellend.
“Meer overheid”
Maar ook voor de werkgelegenheid, het milieu zelf en de portemonnee van de belastingbetaler is een biomassacentrale geen goede zaak, vindt men zowel bij de groenen als bij de radicaal-linkse én groene partij. PVDA is naar eigen zeggen wel voorstander van “een combinatie van kleinschalige zonnepanelen (particulier) met grootschalige zonneparken op scholen en openbare gebouwen en windmolens op industrieterreinen, enzovoort.” Men denkt overigens ook hard mee aan de piste van thermische installaties als alternatieve energiebron voor Limburg. “Die installaties zouden dan wel best volledig door de overheid bekostigd en uitgebaat moeten worden,” klinkt het nog. Het geloof in een privaat-publieke samenwerking voor dergelijke duurzame, maar ook ‘dure’ technologie, is bij hen – in tegenstelling tot bij Groen – onbestaande. “Want privatiseren is nu eenmaal inefficiënt”, klinkt het bij provinciaal voorzitter van PVDA Kim De Witte.
Terug bij de mensen
Ook Greenpeace wil dat er nu eindelijk eens actie wordt ondernomen in Limburg in verband met een duurzaam energiebeleid. “Hoe dat precies moet gebeuren, laten we eigenlijk in het midden. Het is nu aan de politieke beslissers om eindelijk werk te maken van een beleid rond hernieuwbare energie, in plaats van oplossingen op de korte termijn naar voren te schuiven die bovendien vervuilend en veel te duur zijn. Wij pleiten bijvoorbeeld voor meer kleinschalige coöperatieven en ondersteunen daarbij vzw’s als Bronsgroen en Ecopower. Zo komt de beslissingsmacht weer terug bij de mensen”, aldus Wim Stevens.
Tot slot
Het laatste woord over de biomassacentrale in Langerlo is duidelijk nog lang niet gezegd. Zo blijft er bijvoorbeeld nog onduidelijkheid over de ‘intenties’ van de nieuwe Estse eigenaars van de oude steenkoolcentrale. Graanuul Invest gaat dan wel 250 miljoen euro investeren in de reconversie van deze oude gas-en steenkoolcentrale naar een biomassacentrale tegen eind 2018. Maar wat gaat er gebeuren met de 100 hoger technisch opgeleide werknemers, wanneer de Vlaamse overheid – net als in Gent – beslist om ook in Langerlo de subsidies terug in te trekken? De angst voor ‘jobdestructie’ is dan ook groot bij de Genkse burgemeester Wim Dries (CD&V). Hij vindt de biomassacentrale een noodzakelijk kwaad, misschien niet ideaal voor het milieu, maar wel belangrijk voor de werkgelegenheid in Genk.
Bij oppositiepartij PVDA, goed voor 10 procent van het kiezerspotentieel in de Limburgse voormalige mijngemeente, horen we een heel ander geluid. “Om te beginnen zou bij een sluiting van de biomassacentrale in Langerlo een groot deel van de ‘Turtelfactuur’ kunnen worden terugbetaald. Met die 2,4 miljard euro extra kan er dan eindelijk werk gemaakt worden van ‘echte’ groene energie in Limburg. En de daarbij horende extra duizenden jobs die de regio Limburg zo goed kan gebruiken”, aldus nog Kim De Witte.
Tekst: Wilfried Jans
Foto’s: Tim Derven (i.o.v. Greenpeace)
