Pop-up containers met bomen en planten in de openbare ruimte

Containers met een mix van streekeigen bomen, heesters en kruiden die gedurende een bepaalde tijd als pop-up op een onaantrekkelijke plek in de stad geplaatst worden. Met dat projectidee verdiende de groendienst van stad Hasselt een Vlaams subsidiebedrag van 225.000 euro.

‘Mobiele ecosystemen’ noemt Stad Hasselt de tijdelijke containers voorlopig, in afwachting van een definitieve naam. Het principe is heel eenvoudig: 21 containers van 5 à 6 meter lang en 2,5 meter breed worden als een mini-tuintje ingericht met een zorgvuldig gekozen mix van groen. Ze worden dan geplaatst op verharde, voor mens en natuur onaantrekkelijke plekken, waar omwille van technische en/of budgettaire redenen pas later een geplande heraanleg kan plaatsvinden.

Op het ogenblik dat er op die plek toch een definitieve vergroening gebeurt, kan de container zinvol verplaatst worden naar een ander grijs, verhard hoekje in de stad. Op plaatsen waar een heraanleg niet mogelijk is, bijvoorbeeld omwille van ondergrondse leidingen, is de container ook een mooie oplossing. Een kleinschalige, vernieuwende en creatieve oplossing die inspeelt op specifieke stedelijke uitdagingen zoals ‘Groen in de stad’, het thema van de oproep van het Vlaamse ministerie van Stedenbeleid.

De afgelopen jaren heeft Hasselt al flink geïnvesteerd in het uitbreiden van haar groen: denk maar aan de heraanleg van de twee stedelijke parken (Kapermolen en cultuurcentrum) die beide in de planning van 2018 staan of de recente opening van het nieuwe stadsbos ‘Herkenrodebossen’. Het participatietraject rond het Kapermolenpark kreeg trouwens eerder ook al een subsidie van 250.000 euro. Met het huidige idee van de containers kan de groendienst een extra impuls geven aan het creëren van groene stapstenen doorheen de stad die de grotere groengebieden als het ware doortrekken tot in het centrum.

“Met deze en andere initiatieven tonen we aan dat we resoluut gaan voor meer groen in onze stad”, onderstreept schepen van groen Valerie Del Re. “De Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) berekende eerder immers dat er in Hasselt, net zoals in andere centrumsteden, negatieve milieu-effecten de kop op steken die nefast zijn voor de leefbaarheid in onze stad. Meer groen, ook in het stedelijk gebied, is belangrijk om dit tegen te gaan.”

De mobiele ecosystemen zullen ook meer zijn dan enkel groen. Elke container zal immers een combinatie zijn van zowel groene (bomen, struiken) als sociale elementen (bijv banken, speeltoestellen…) Hierdoor worden die buurten en plekjes opnieuw aanlokkelijk voor bewoners, bezoekers en toeristen. Het initiatief komt zo tegemoet aan de bestaande nood aan meer aantrekkelijke rust- en verpozingsplaatsen en speelplekken voor kinderen in de binnenstad.

“Voor het gebied binnen de grote ring van Hasselt waren we al langer op zoek naar een manier om meer groen in te brengen”, verduidelijkt de schepen. “Het pop-up idee sprak ons hierbij aan. En zo zijn we na enkele brainstorms uitgekomen bij ons vernieuwend idee. In het buitenland bestonden al gelijkaardige initiatieven. Wij zullen, voor zover wij weten, als eerste in Vlaanderen dit uittesten.” In San Francisco bijvoorbeeld vind je dit soort ‘parklets’ al sinds 2010. Het ‘Pavement to Parks‘-programma wil ongebruikte of weinig gebruikte open ruimte in de stadsbuurten op eenvoudige, creatieve manieren invullen ten voordele van voetgangers. Pop-up miniparkjes komen daarbij frequent voor.

Stad Hasselt is niet van plan om die groene containers zomaar willekeurig te dumpen, her en der in de stad. “We zetten ook in op de actieve participatie van burgers”, aldus burgemeester Nadja Vananroye. “Gedurende het gehele project zullen bewoners actief betrokken worden bij de selectie van eventuele locaties, bij het beheer van deze nieuwe stadsnatuur, … Naar voorbeeld van het innovatieve Kapermolentraject zal deze betrokkenheid in elke fase van het project, zowel online als offline, gerealiseerd worden. Buurtbewoners zullen bijvoorbeeld voorstellen en locaties kunnen toesturen over grijze plekjes in hun buurt waar zo’n container kan komen.”

“Onze mobiele ecosystemen passen ook helemaal binnen ons actieplan van ‘Hasselt Zorgstad’”, vult de burgemeester verder aan. “Als stad hebben we ons – samen met het Jessa ziekenhuis en Hogeschool PXL – geëngageerd om alle krachten te bundelen rond zorg en gezondheid. We willen een gezonde en zorgzame stad zijn. Natuurlijk heeft groen – door de luchtzuiverende eigenschappen – daarin een belangrijke toegevoegde waarde. Bovendien hebben de mobiele ecosystemen ook nog een sociale meerwaarde. Ze zullen bijdragen tot het opwaarderen van grijze, onaantrekkelijke plekjes en mensen bij elkaar brengen. Ze zullen voor meer zuurstof zorgen in onze stad. Letterlijk en figuurlijk.”

De eerste schetsen liggen nu op tafel, de komende maanden zullen deze uitgewerkt worden tot realistische concepten. Tegelijk gaat de stad ook op zoek naar een leuke naam voor de mobiele ecosystemen. In de komende drie jaar zullen jaarlijks zeven containers vervaardigd, beplant en geplaatst worden, en dit binnen de Hasseltse Grote Ring.

De andere winnaars van de Vlaamse projectoproep

Stad Aarschot – project ‘De Torens’: een groene herwaardering van de stadsvesten via een collectief landschapspark (subsidie: 220.000 euro)

Stad Antwerpen – Niet-grondgebonden groen op bibliotheek Permeke: verticaal groen in een stedelijk weefsel als aanvulling op ander groen (subsidie: 210.000 euro). Wie de groene zijmuur van het Hasselts administratieve centrum aan het Groenplein bekijkt, kan zich wel iets voorstellen bij zo’n verticale tuin.

Stad Kortrijk – resolute keuze voor vrijwaring van open ruimte: een vroegere industriële site en het aanpalende landschap wordt niet herontwikkeld naar woongelegenheid, maar wordt integendeel vergroend en ontwikkeld met respect voor de omgeving (subsidie: 245.000 euro).
Stad Kortrijk heeft een ambitieus plan voor de toekomst waarbij de inwoners met de lokale overheid in debat kunnen gaan. In het kader daarvan kwam Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck in het voorjaar van 2017 een toelichting geven over ruimtegebruik in Vlaanderen. Let wel, zijn motivatie om daarover anders te gaan denken duurt bijna drie kwartier.

Stad Sint-Niklaas – deelprojecten rond water, groen en klimaat in een grotere ontwikkeling richting een lobbenstad. Een stadskern ontwikkelt zich daarbij niet concentrisch. Er worden compacte gebieden gecreëerd rond de grote invalswegen. Tussen elke lob (deelgebied) zorgt een netwerk van blauwgroene vingers ervoor dat de natuur tot in het hart van de stad geraakt. Daarom wil Sint-Niklaas bovengrondse, verharde oppervlakte bewust verminderen en dergelijke blauwgroene zones doen ontstaan door middel van grachten, wadi’s, … (subsidie: 300.000 euro). (ds)