Dat de 80e editie van de Boekenbeurs, gisteravond geopend, een onderwerp is dat kritisch benaderd mag worden, is een feit. Een Vlaams Minister van Cultuur, Media en Jeugd die zo’n evenement (dat eigenlijk een ode aan het geschreven woord zou moeten zijn) opent met een oninteressante, inspiratieloze speech, vertelt een eigen verhaal.
Gelukkig werd daarna de Debuutprijs uitgereikt door Luk Lemmens, Gedeputeerde Cultuur Provincie Antwerpen. Verfrissend, Frederik Willem Daem die met zijn verhalenbundel ‘Zelfs de vogels vallen’ (verschenen bij de Bezige Bij) de mooie prijs van €6200 binnenhaalde. Jeugdig geweld met wat ingestudeerde stoerheid, zijn arm volgeschreven met alle namen van de mensen die hij wil bedanken. Vertederend, omdat hij afsluit met: “mijn mama, omdat ze gevraagd heeft dat ik haar zou bedanken”. Er is nog hoop voor de woordkunst, benieuwd of dit nieuwe sterretje fel gaat stralen.
Naar literatuur is het inderdaad heel hard zoeken dit jaar. De vraag naar het nieuwe boek van Stefan Hertmans leverde op de stand van uitgeverij WPG een hilarisch antwoord op: “Ik weet niks van boeken, ik doe de kassa.” Na de derde poging vond ik een jonge man in het bezit van de metaforische schatkaart. Hij leidde me feilloos naar de verstopplaats van ‘De bekeerlinge’. En ze was goed verstopt! Een piepklein hoekje tussen de overvloed aan literatuur voor de grote massa. Nee, interessanter voor de booknerd is de stand van Confituur, een verbond van onafhankelijke boekhandels. Ben je op zoek naar ‘het betere boek’, rep je daar maar naartoe.
Dat er zoveel kookboeken te vinden zijn? is een afspiegeling van de artikels waarmee de populaire media hun lezers dagelijks overrompelen. Elke dag verschijnt er wel een artikel over ‘superfood’ of ‘dit dodelijke voedsel eet u al jaren’ of het nieuwe dieet volgens de ene of de andere zelfverklaarde goeroe. Dat de koks de nieuwe sterren aan het schrijvende firmament zijn, is dan een logisch gevolg.
‘Burn-out’ is nog zo’n doom-onderwerp waar de kranten bol van staan. Coherent toch dat het boek een antwoord, waar de maatschappij om schreeuwt, probeert te formuleren. Dit verklaart de bergen psychologie- en zelfhulpboeken. Ook de themadagen waar deze editie voor gekozen heeft, lijken in dit straatje te passen. Toegeven, thematermen als Globali-tijd, Intimi-tijd, Universi-tijd, Spontani-tijd doen erg zweverig aan en lijken weinig gemeen te hebben met literatuur. Maar wie verder surft naar de auteurspodia komt uit op heel wat interessante momenten. Kijk zelf maar op http://www.boekenbeurs.be/auteurspodium.
‘Kritisch’ heet het nieuwe intelligent. We moeten met z’n allen absoluut kritisch zijn om boven de massa uit te stijgen. Maar kritiek is geen synoniem voor afbraak en ironie geen vlag die alle ladingen dekt. We hoeven niet allemaal minnaar van dezelfde muze te zijn. De massa heeft leren fietsen met zijwieltjes en we worden niet allemaal wielrenner of topsporter. Is ‘50 tinten meer’ jouw ding, het lezen van een kookboek of gewoon de grappige scheurkalender jouw literaire climax? Smaak het dan. Alle dagen kreeft eten gaat toch wel vervelen, een goede portie Kiekeboe met mayonaise ertussen blijft af en toe lekker. De mensen die hebben leren lezen met Hendrik Conscience zijn al lang dood en literatuur met de grote L is geweldig en mooi maar hoeft niet voor iedereen. Ook in de wijncultuur zijn gradaties, vandaar het woord ‘kenner’. We hebben fantastische woordkunstenaars in onze kleine schrijfwereld, helaas worden ze te weinig gekend en gewaardeerd. Maar weeral: een maatschappij die zo erg afbouwt aan haar steun voor cultuur en kunst oogst wat ze gezaaid heeft.
De 80e editie van de Boekenbeurs is afgetrapt en leren genieten van verhalen is een voortdurend proces. Het kind met het badwater weggooien is dom. Zoek in de wijde verhalenwereld je eigen materie en geniet ervan. Leve de Boekenbeurs! (kro)
