Op naar de tram in 2024!

SPARTACUS-STEMMEN UIT MAASTRICHT

De stad Maastricht kijkt met veel vertrouwen vooruit naar de Spartacus-tramverbinding richting Hasselt. Na een lange procedure zijn alle barrières nu weggewerkt, vertelt wethouder Klimaat & Energie, Ruimtelijke ontwikkeling en Mobiliteit Gert-Jan Krabbendam. Hij ziet vooral kansen om via dit grensoverschrijdende project de beide Limburgen en de hele regio langs het traject duurzaam te versterken.

Op donderdag 7 november stelde de stad Maastricht het ontwerp van de eindhalte aan Mosae Forum voor. “Laat ik één ding vooropstellen: de tram eindhalteert in het hart van onze stad”, benadrukt de wethouder meteen aan het begin van ons gesprek. “Ik heb in de Vlaamse media wel eens gelezen over een koopjestram die eindigt bij een shoppingcenter, maar niets is minder waar. Het hart van onze democratie, de gemeenteraadszaal van Maastricht, is in het gebouw Mosae Forum. Dáár stopt de tram, in het hart van onze stad. Dat is wat telt. Daarvoor komen ook de meeste bezoekers uit Vlaanderen naar Maastricht en daar zullen ze ook de tram willen nemen.” Hij ziet dus helemaal geen bezwaar in een eindhalte die op dit moment niet aan het station ligt.

De wethouder verduidelijkt ook wat er precies aan de hand is met die Wilhelminabrug, waar de tram momenteel niet overheen kan. “Dat heeft te maken met de constructie (van de huidige brug, red.), maar ook met de draaicirkel en het type tram dat hiervoor gebruikt wordt”, licht hij toe. “We weten ook allemaal dat in verband met de scheepvaart uiteindelijk alle bruggen over onze vaarwegen naar 9,20 meter moeten. Dat zou in de toekomst ook voor deze brug moeten. Dus dat betekent dat die brug op een bepaald moment aangepakt móet worden.”
Langs het Albertkanaal in Vlaanderen is momenteel een gelijkaardige verhogingsoperatie gaande. Meer dan 60 bruggen worden verhoogd om dezelfde doorvaarthoogte te bereiken. Europa maakt daarvoor een flink budget vrij en legt de timing bij de nationale of regionale overheden.

Aan de Vlaamse Spartacuspartners heeft Maastricht dat trouwens ook duidelijk gemaakt, vertelt de wethouder verder: de intentie om de tram tot aan het station te brengen, is er vandaag wel. Alleen kan de stad Maastricht pas op een voorlopig onbekend moment in de toekomst bekijken of het laatste stukje van het oorspronkelijke traject – de verbinding met het station van Maastricht – mogelijk wordt.

Mobipunt als nieuwe hotspot

Intussen wil Maastricht van de nieuwe eindhalte Mosae Forum “een hotspot maken, een nieuw verkeersknooppunt van openbaar vervoer, waar mensen aankomen en meteen alle richtingen uit kunnen”, licht wethouder Krabbendam verder toe. “Wat nu anders is dan in de toekomst, is dat onze OV-as in de toekomst ook verlegd wordt.” Bussen gaan dan niet meer stoppen op de Markt, ook niet de Vlaamse bussen. Dat doen ze alleen bij de bushalte die aangelegd wordt bij Mosae Forum. “Dat betekent dat mensen die uit de tram stappen, en die niet in staat zijn om die 10 minuten te voet te overbruggen, meteen in een bus kunnen stappen. Op die plek komen 60 bussen per uur die linea recta naar het station toe rijden. Dan is het een kwestie van 3 minuten.” Gegarandeerd en goed georganiseerd natransport heet dat.

In zijn stad leeft de komst van de tram toch wel echt, meent de wethouder bovendien. Hij is er daarom van overtuigd dat critici uiteindelijk ook de voordelen van de nieuwe, snelle verbinding zullen leren zien. “Er zijn zeker ook kritische Maastrichtenaren, en die laten zich ook stevig horen”, lacht hij. “Dat is bij dit soort projecten ook altijd het geval, denk ik.”

Hij vergelijkt Spartacus met een groot metroproject in Amsterdam, dat ondanks grote weerstand op voorhand toch gerealiseerd werd. “Nu ligt die Noord-Zuidlijn daar, en niemand weet meer beter”, vertelt wethouder Krabbendam.

Deze metroverbinding onder het centrum van Amsterdam heeft een geschiedenis die het Spartacusproject in feite nog doet verbleken. In 1968 kwam het eerste idee erover op tafel dat pas twintig jaar later door een politieke partij werd opgepikt. In 1996 werd uiteindelijk de definitieve route vastgelegd en op 22 juli 2018 konden de eerste passagiers er gebruik van maken. Daartussen liggen heel moeilijke en lange periodes van protesten, bezwaren en politieke discussies over budgetontsporingen en reizigersaantallen. Intussen maken meer dan 80.000 mensen per dag gebruik van deze verbinding en komen de eerste ideeën omtrent uitbreiding ervan langzaam bovendrijven.

“Je ziet ook overal langs de plekken waar die metrolijn in Amsterdam halteert, nieuwe ontwikkelingen ontstaan”, weet de wethouder. “Er komen winkeltjes op die plekken en de haltes worden nieuwe ontmoetingsplekken langs die route. En niemand zou meer anders willen. Terwijl de aanloop ook veel tegenstand kende. Ik ben ervan overtuigd dat het met deze tram niet anders zal gaan.”

“Als we nu kijken naar de kaart van Oost- en West-Limburg, en je ziet hoeveel verbindingen er zijn, dan gaat het vaak om bussen. Maar in principe is het om te huilen.”

“Het is niet serieus te noemen dat tussen twee provinciehoofdsteden die zo dicht bij elkaar liggen, geen robuuste OV-verbinding is die in korte tijd mensen van A naar B kan brengen.”

Wethouder Gert-Jan Krabbendam, Maastricht

Maastrichtse belangen

“Voor onze stad gaat Spartacus ook belangrijk zijn”, vertelt wethouder Krabbendam verder. “Wij krijgen natuurlijk veel bezoekers uit België en Vlaanderen, en daar zijn we ook heel blij mee. Uitwisseling zorgt namelijk altijd voor meerwaarde, in welke zin dan ook – cultureel, economisch, demografisch…”

“We hopen ook dat als het gaat over mobiliteit, dat natuurlijk een hoop mensen daardoor niet meer met de auto de stad in zullen rijden, maar juist met de tram zullen komen. Dat zorgt voor een betere bereikbaarheid, voor schonere lucht, voor meer ontspannen, leefbare buurten waar de tram doorheen gaat. Ik kan dus ook zeker aanraden dat mensen langs de tramlijn kunnen wonen en toch vlakbij een opstaphalte hebben. Want daardoor komt er minder autoverkeer door de buurt. Dat kan ik Hasselt ook alleen maar toewensen.”

Wat als de tram eenmaal rijdt?

Nederlanders staan erom bekend dat ze makkelijker, sneller en langer vooruitdenken. Denkt Maastricht daarom al verder vooruit, bijvoorbeeld aan een verlenging van deze tramlijn of aan nieuwe tramlijnen? Vlakbij Maastricht ligt bijvoorbeeld een luchthaven – die momenteel weliswaar onder zware druk staat omwille van tegenvallende groeicijfers. De stad ligt bovendien heel centraal in de bredere Euregio, en dus circuleren er misschien ook al ideeën richting Duitsland of richting Luik?

Wethouder Krabbendam sluit geen enkele mogelijkheid in een verdere toekomst uit. “We hebben nu onze Ontwerp Omgevingsvisie in de procedure”, reageert hij. “Die wordt als het goed is waarschijnlijk in maart door de gemeenteraad vastgesteld. Daarin leggen we tot 2040 de visie vast op hoe het verder moet met de stad op allerlei vlakken – alles wat te maken heeft met de fysieke leefomgeving. Maar daar zitten geen nieuwe tramlijnen in de planning.”

Wel acht hij het mogelijk dat de vraag naar extra tramlijnen opnieuw zal opduiken, eens deze tram eenmaal rijdt in 2024. “Maar dan moet zeker het sentiment door het gebruik helemaal doorslaan naar positief”, meent hij. “Dat zijn meestal de momenten waarop ideeën ontstaan rond ‘dat hadden we eerder moeten doen, hiermee moeten we verder gaan’.”

Goede afspraken maken goede vrienden

De wethouder benadrukt tenslotte nog eens dat alle barrières aan Nederlandse zijde volledig zijn weggenomen en dat de realisatie van Spartacus écht kan beginnen. “Alles is kant en klaar qua besluitvorming, we kunnen aan de slag. De aanbesteding kan lopen en we hebben er ook vertrouwen in dat die goed kan verlopen met het voorwerk dat is verricht. Het is ook aan Vlaamse zijde aan de orde, denk ik, om goed in beeld te houden dat de besluitvorming zoals die is geweest, ook zodanig tot uitvoering komt dat er verder geen vertraging nodig is.”

Dat Hasselt net op dit moment spreekt over een wijziging van het tracé – het nieuwe boulevardtracé dat tot stand kwam vlak voor de vorming van de nieuwe Vlaamse regering -, daarop wil hij niet meteen kritiek leveren. “Juist de hobbels die eerder hebben plaatsgevonden en die we hebben weggepoetst, daaruit is de les getrokken dat we dat sámen moeten doen, dat we sámen in het schuitje zitten, en dat we ook sámen moeten proberen om oplossingen te vinden – zeker als er dingen opkomen die wijzigen ten opzichte van eerder. Zo ga je als goede contractpartners met elkaar om.”

“Het is niet aan een wethouder uit Maastricht om zich te mengen in het debat of discours van een verkiezing in Hasselt. (Kiest zijn woorden zorgvuldig) Ik denk dat er voor ons maar één ding werkelijk van belang is. Dat is: de tram moet uiteindelijk Hasselt aan doen en er moet een robuuste verbinding zijn. Die moet uiteindelijk ook het aantal reizigers vervoeren dat we met elkaar graag willen vervoeren. Dat het een exploitabele tram wordt, is ook van belang. En wat ook van belang is, is dat gewijzigde ideeën niet leiden tot vertraging. 2024 is een belangrijk jaar, ook aan Nederlandse zijde. Daar hebben we afspraken over gemaakt. We moeten met elkaar wel de vraag durven stellen of een wijziging van het tracé kan leiden tot vertraging. Maar wat ons betreft kan er geen sprake zijn van vertraging.” (ds)