“Glas-in-lood ramen vanonder het stof halen”

Onder de hippe naam #Bamstat wordt tot eind oktober de wedergeboorte van de stationsbuurt in Hasselt gevierd. Zes voordien ongebruikte handelsruimten in de Bampslaan en rond het Stationsplein zijn het zichtbare speerpunt in een strijd tegen ‘het foute beeld’ over dit ’te mijden’ stadsdeel.

Terwijl de verzamelde pers het officiële startschot afwacht voor Spijshuis Schoofs, aan de ene kant van het Stationsplein, lopen enkele marginale figuren aan de overkant van de straat voorbij, breed gesticulerend en luid discussiërend met elkaar. Hun timing had niet beter kunnen zijn, lijkt het. Want de emotionele associatie, zeg maar gerust het angstgevoel, bij passanten dat al jaren overheerst bij dat soort taferelen, heeft heel lange tijd bijgedragen aan de commerciële wurging van de buurt. Zelfs Usain Bolt zou zich waarschijnlijk verbazen over de snelheid waarmee zoveel mensen de paar honderd meter tussen het stationsgebouw en de kleine ring kunnen overbruggen.

Maar vanaf nu verandert die mentaliteit. Vanaf nu wordt de buurt opnieuw kleurrijk en levend, en misschien zelfs hip. Althans, dat hoopt het stadsbestuur, Hilde Claes voorop. Ze beseft daarbij heel goed dat de problemen waarmee de Hasseltse stationsbuurt al jaren kampt, niet van vandaag op morgen op te lossen zijn. En evenmin door slechts één ding te veranderen of aan te pakken. Ze zal daarentegen heel juist moeten uitleggen aan tegenstanders en critici waarom een barbiershop annex cocktailbar een frisse wind laat waaien op het ogenblik dat rondwandelen op straat met een zichtbaar blikje Cara-pils in de hand bestraft wordt. Want enkel een harde, repressieve aanpak kan de boel opkuisen, tenminste, dat is de overtuiging bij velen.

Toch houdt de burgemeester vol dat enkel gelijktijdige en gecoördineerde maatregelen over verschillende domeinen heen voor een blijvende ommekeer kunnen en zullen zorgen. “We zijn er nog lang niet”, geeft ze toe. “Maar ik merk wel degelijk dat de zaken veranderen. Sinds kort durf ik zelf weer alleen door deze buurt te wandelen. Dat is heel lang niet zo geweest. Vooral op de achtergrond gebeuren er dingen. De totale aanpak zoals we die met het VoltHa-plan hadden uitgedacht, begint heel langzaam vruchten af te werpen. Als ik zie hoe er de laatste tijd efficiënt gecommuniceerd wordt tussen alle partijen en diensten die bij dit plan betrokken zijn, dan zie ik toch een hemelsbreed verschil ten opzichte van de situatie voordien. Maar het begint te werken. De stad doet echt wel alles binnen haar mogelijkheden om van deze buurt opnieuw een leefbare buurt te maken, geloof me. Ik hoop nu door #Bamstat nieuwe partners te mogen verwelkomen die samen met alle andere betrokken partijen helpen om zo structureel mogelijk deze situatie definitief te doen kantelen.”

In Comosie heeft de stad alvast een creatieve partij gevonden die de uitdaging aandurfde. “Ik ben tevreden dat de stad ons deze buurt laat aanpakken”, zegt Christiaan Kastrop, één van de drijvende krachten achter #Bamstat. “Mochten we dit project in een andere buurt van Hasselt gedaan hebben, dan waren dat gewoon enkele winkelpanden die weer opgevuld werden tussen alle andere. Maar hier zie je meteen de verandering.”
“Het enthousiasme waarmee Christiaan Kastrop en zijn team de pandeigenaren hebben kunnen overtuigen om andere dingen te proberen, heeft echt indruk gemaakt op mij”, geeft Hilde Claes overtuigd toe. “Ongelooflijk knap hoe zij weigerden om hun kop neer te leggen als het niet meteen lukte. Hopelijk gaan andere commerciële verhuurders dit voorbeeld volgen, ook als #Bamstat weer weg is. Want dat kan namelijk wél een trigger zijn: als de verschillende eigenaren zelf de echte waarde van hun pand herontdekken en beslissen om heel andere dingen te proberen. De panden in deze buurt hebben absoluut potentieel. Met het huidige project willen we dat aantonen, zeker aan de eigenaren van commerciële panden in deze buurt.”

Enkele panden hebben intussen hun karaktervolle eigenheid na vele jaren opnieuw geopenbaard. “Tijdens het wassen van de ramen van voormalig hotel Schoofs ontdekten we dat daar authentieke glas-in-lood panelen in zitten”, geeft Christiaan als voorbeeld. “Als je goed kijkt, lees je ook het oude woord ‘spijshuis’ daarin. Zo weet je meteen hoe we aan sommige namen komen. Of neem de voormalige garage Vrijsen in de hoek. Ik haal heel wat inspiratie uit Berlijn. Wel, die garage is de Berlin urban stijl waar ik van hou. Heel leuk om te ontdekken. Ik vraag me af of de eigenaar zelf hier ooit bij heeft stilgestaan… Two Store, de kledingwinkel in pand Vijgen, is trouwens aangekleed in minder dan 24 uur. Gisteren stond hier nog niets. Dus het kan allemaal heel vlug en positief veranderen.”

Christiaan is fier op wat zijn team en alle andere deelnemers de afgelopen weken bereikt hebben. Zijn vaste medewerkers en alle jonge bedrijven die zich samen geëngageerd hebben voor #Bamstat worden uitvoerig bedankt tijdens zijn speech. “We hebben allemaal keihard gewerkt, zeker de laatste week of zelfs dagen. Eigenlijk zijn er relatief weinig problemen geweest met de eigenaren, behalve één (NMBS nvdr). Donderdagnamiddag om 3 uur kregen we pas de sleutel van het pand waar boekhandel Malpertuis zit. Dat was wel even stressen…” (lacht) “Maar uiteindelijk is alles toch goed gekomen, zoals je ziet.”

Ook Christiaans vennoot, Christophe De Schauvre, is zeer tevreden over #Bamstat. “Er zijn de afgelopen dagen al heel leuke dingen gebeurd. Behalve positieve reacties van passanten en buren zijn bijvoorbeeld de andere handelaars al komen kennismaken. Eéntje had zelfs pizza bij… Of iemand die aan de Runksterkant van het station woont, en deze buurt voorheen ook vermeed, wil vanaf komende maandag met spontane brainstormsessies op de stoep beginnen om verdere ideeën te ontwikkelen voor de buurt. Prachtig toch?” De voorheen kwalijke reputatie van de buurt relativeert hij op zijn manier. “Vroeger probeerde ik mijn kinderen ook te beschermen van zulke negatieve beelden. Maar horen die eigenlijk niet bij het leven? Als je dat aan je kinderen goed uitlegt, dan leren ze daar toch al vroeg in hun leven mee omgaan. En zo leer je de toekomstige generaties toch om daar permanent over na te denken en oplossingen voor te zoeken?”

Burgemeester Claes zit helemaal op dezelfde lijn als het gaat over structurele oplossingen zoeken voor de stationsbuurt. Ze erkent wel dat een stad niet almachtig kan beslissen wat er gebeurt en soms beperkt is in haar mogelijkheden. “Wij gaan zo ver als we kunnen in onze hulp of bemiddeling”, verduidelijkt de burgemeester, “maar op een bepaald moment loop je tegen juridische grenzen aan. Wij kunnen helaas wettelijk gezien een eigenaar niet zeggen wat hij met zijn gebouw moet doen of aan wie hij het moet verhuren. In sommige gevallen zouden we dat wel willen, maar het gaat gewoon niet.” Aanhoudende overtuigingskracht kan dan wel de doorslag geven.

Zonder #Bamstat waren er misschien nieuwe problemen in de buurt bijgekomen. Van het voormalige hotel Schoofs, nu ‘Spijshuis Schoofs’, wordt bijvoorbeeld gefluisterd dat iemand er een meedrinkzaak van wilde maken met ‘kamers en meisjes’ op de verdiepingen. En voor Café Biljart, op de hoek van de Bampslaan en de Geraetsstraat, was eigenlijk al een overeenkomst afgesloten om er een gokzaak in onder te brengen. Het stadsbestuur weigerde echter die vergunning, waarna de organisatie achter #Bamstat het huurcontract kon openbreken in het voordeel van de barbiershop die er nu tijdelijk is ondergebracht.

Annick van de gelijknamige frituur heeft al 26 jaar haar zaak op het Stationsplein. “Ik ben heel blij met mijn nieuwe buren. Eindelijk gebeurt hier weer eens iets positief!” vertelt ze met een stralende glimlach. Zij steunt het project op haar manier door een ‘Patatje Oorlog’ aan haar menukaart toe te voegen. “Het klikte meteen met de nieuwe buren. Zo delen we ons terras bijvoorbeeld tijdens #Bamstat, zodat het ook gemakkelijker is om rondhangende figuren gemakkelijker aan te spreken. Ik vind dit project heel goed, echt waar. Alleen hoop ik dat het na die twee maanden ook zo blijft.”

Die vraag zal ongetwijfeld door velen gesteld worden: wat na twee maanden #Bamstat? Veel zal afhangen van een doorbraak op verschillende fronten. Zal de stad er echt in slagen om die structurele opvang voor probleemfiguren helemaal rond te krijgen? “Ik blijf hameren op het zorgluik in het stationsverhaal”, reageert Hilde Claes. “We mogen vanuit de stad, vanuit de lokale gemeenschap nooit de ogen sluiten voor mensen die bijvoorbeeld na een faillissement zwaar in de problemen zijn geraakt en hier op straat terechtgekomen zijn.”
Ook in sommige ‘externe’ dossiers mag zo’n doorbraak er eindelijk komen. Met name Infrabel zou eindelijk duidelijk mogen maken of het nieuwe stationsgebouw er komt zoals eerder al werd toegezegd, en zo ja, wanneer. In andere steden heeft de bouw of vernieuwing van een stationsgebouw ook al voor de nodige politieke discussie gezorgd, maar kan echter niet ontkend worden dat gelijkaardige problemen als in Hasselt nadien verdwenen of tenminste onder controle konden worden gebracht. Het verouderde, grijze stationsgebouw is momenteel niet meteen van die aard dat het vrolijkheid laat staan vernieuwing uitstraalt. Voorlopig blijft dit dossier echter op hogere bestuursniveaus geblokkeerd en staat de stad Hasselt weliswaar met goede bedoelingen, met plannen en een visie klaar, doch voorlopig nog met lege en gebonden handen. Toch dit lichtpuntje: moet de medewerking van de NMBS aan #Bamstat (een ongebruikt kantoor van enkele vierkante meters en een tiental ramen voor affiches ter beschikking stellen) gezien worden als het equivalent van een vriendelijk, diplomatiek glimlachje?
En tenslotte kan een algemene mentaliteitswijziging ten opzichte van de buurt ook voor verandering zorgen. Lang geleden was dit dé uitgaansbuurt van Hasselt, herinneren oude Hasselaren zich nog. Christophe de Schauvre is alleszins heel erg to the point in zijn antwoord. “Heb je uiteindelijk niet twee keuzes? Ofwel hervallen in het grijze en negatieve, ofwel kijken naar de kleuren in de straat en nieuwe dingen zoeken? Het potentieel is hier echt aanwezig, daar zijn wij van overtuigd. Intussen zijn er al geïnteresseerden die dat gezien hebben nog voordat we goed en wel begonnen zijn, dus het bedoelde effect lijkt er wel te gaan komen, ja.” (ds)

Praktisch

#Bamstat kiest resoluut voor activering op verschillende niveaus. Het straatbeeld van de Bampslaan en het Stationsplein oogt grauw en grijs, maar met enkele weloverwogen, kleurrijke ingrepen wordt het publiek domein opgefrist. Let onder meer op de kleurrijke vlaggen, de versieringen op de busbaan of de wisselende posters van Sara Bomans in de NMBS-ramen. Door de tijdelijkheid van het project gaat het niet om structurele maatregelen. De kleurinjectie kan wel een impuls geven.

#Bamstat is één van de maatregelen in de VoltHa-mix die in april 2016 gelanceerd werd om Hasselaren en bezoekers de stationsomgeving als een aangename plek te laten beleven. Verschillende maatregelen werden al uitgevoerd. Uit de eerste signalen blijkt dat de veiligheid en leefbaarheid in de buurt in positieve richting evolueren.

#Bamstat geeft nieuwe, bijzondere invulling aan zes panden:

• Spijshuis Schoofs (Stationsplein 7): het voormalige The Continuous Poolcafé, in de volksmond nog steeds Hotel Schoofs.
• Pand Vijgen (Stationsplein 5): tussen Spijshuis Schoofs en Café De Remise ligt Pand Vijgen dat voor sommigen nog herinneringen oproept aan de videotheek of de Afrikaanse supermarkt.
• Boekhandel Malpertuis (NMBS-Telecom): het NMBS-pand tussen de overdekte fietsenstaanplaats en VDAB krijgt invulling als een boekhandel met een mix van literatuur en lifestyle boeken.
• Calabash (Bampslaan 45): in het voormalige Afrikaanse café/restaurant Calabash vind je o.a. kleding van Breaking Rocks en Voyar La Rue, IXXI design en Jettson footwear
• Café Biljart – Warson (Bampslaan 39) transformeert in een cocktailbar en barbier. In het bovengelegen zaaltje vonden vroeger heel wat kampioenschappen driebanden plaats.
• Eurostation: onder het Gerechtsgebouw bakent dit pand de achtergelegen parking af. Dit glazen pand wordt ingevuld als casco atelier voor artist in residence Franky Larousselle die architecturale visie aan een onmetelijk tekentalent koppelt en gezien wordt als ‘dé coming man van de kunst’. Hij gaat in het pand twee maanden lang atelier houden om er nieuw werk te ontwikkelen, geïnspireerd op de omgeving en in de hem kenmerkende stijl (houtskooltekening met massa’s detail). Hij wordt niet voor niets omschreven als de Rinus Van de Velde van de architectuur. Franky nodigt ook Enzo Valerio en Maarten van Kesteren uit, samen Atelier Kesteren Valerio uit Amsterdam die in het atelier design meubelen zullen maken. Ook Atelier NauWau (Niels Arnauts en Rayah Wauters) komen ter plekke met hun houten slow design.

Voor het overige zijn er in de loop van september en oktober diverse activiteiten gepland in de publieke ruimte van het station. Dit zijn voorlopig de belangrijkste:

SEPTEMBER

• vrijdag 9/9: concert van Maurits Pauwels aka Mauro Pawlowski. Begin: 20u30. Vooral de locatie gaat speciaal zijn… trust us!
• zondag 11/9: Stråtfest (10-17u). Tijdens autoloze zondag wordt de Bampslaan net als de Groene Boulevard verkeersvrij gemaakt en meteen getransformeerd in de meest kindvriendelijke straat van Hasselt. Food tasting, knutsel corners, kids disco, …

OKTOBER

• vrijdag 30/09 t.e.m. zondag 02/10: Showroom SS2017 Collectie – F.Egidio
• zondag 2/10: koopzondag met Scandinavisch ontbijt in Spijshuis Schoofs
• vrijdag 14/10 t.e.m. zondag 16/10: XYZ 24h magazine Creatives werken samen aan een #Bamstat-editie van dit niet-periodiek tijdschrift voor tekst, foto, video, … Het tijdschrift wordt zaterdag gemaakt en zondag gedrukt en voorgesteld.

Verdere informatie en openingsuren van winkels vind je op www.temporary-lane.com.

Alle foto’s: © Ann-Katrien Van De Velde